برفک دهان چیست؟ (از علل و علائم تا روش های درمان دائمی آن)
کاندیدیازیس یا همان برفک دهان مشکل خیلی رایجی نیست اما می تواند افراد را در هر سنی، از نوزادان گرفته تا افراد مسن، تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله، علل، علائم، تشخیص و گزینه‌های درمانی کاندیدیازیس دهان را بررسی می‌کنیم.
برفک دهان چیست؟
کاندیدیازیس یا برفک دهان در واقع یک عفونت قارچی است که در اثر رشد بیش از حد مخمری به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود. کاندیدا نوعی قارچ است که به طور طبیعی در دهان، دستگاه گوارش و سایر قسمت های بدن ما وجود دارد. با این حال، تحت شرایط خاص، مانند ضعف سیستم ایمنی یا عدم تعادل در میکروبیوتای دهان، کاندیدا می تواند تکثیر شده و باعث عفونت شود.
علل برفک دهان چیست؟
رشد بیش از حد کاندیدا در دهان می تواند توسط عوامل مختلف زیر ایجاد شود:
- سیستم ایمنی ضعیف: برخی بیماری های تهدید کننده سیستم ایمنی مانند HIV/AIDS، سرطان، دیابت، یا استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی می تواند ایمنی را تضعیف کند و فرد را بیشتر مستعد ابتلا به کاندیدیازیس دهان کند.
- آنتی بیوتیک ها: برخی از آنتی بیوتیک ها می توانند تعادل باکتری های دهان را مختل کنند و به کاندیدا اجازه رشد دهند و باعث عفونت شوند.
- پروتزهای دندان مصنوعی: دندان مصنوعی نامناسب یا بد تمیز کردن آن ها می تواند محیطی مساعد برای رشد بیش از حد کاندیدا و ایجاد برفک دهان ایجاد کند.
- خشکی دهان: بزاق به کنترل رشد باکتری کاندیدا کمک می کند. خشکی دهان، ناشی از عواملی مانند عوارض جانبی دارو یا برخی بیماری های پزشکی، می تواند خطر برفک دهان را افزایش دهد.
عوامل خطر ایجاد کاندیدیازیس چه هستند؟
چندین عامل خطر اصلی وجود دارند که می توانند احتمال ابتلا به برفک دهان را افزایش دهند:
- دوران نوزادی: نوزادان و شیرخوارها بیشتر مستعد ابتلا به کاندیدیازیس دهان هستند، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است.
- افزایش سن: افراد مسن، به ویژه آنهایی که دندان مصنوعی دارند، به دلیل عواملی مانند کاهش جریان بزاق و عملکرد ضعیف سیستم ایمنی در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- سیستم ایمنی ضعیف: همانطور که پیش تر اشاره شد، هر شرایطی که سیستم ایمنی را ضعیف کند، مانند HIV/AIDS یا برخی بیماری‌های خودایمنی، می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به کاندیدیازیس دهانی کند.
- دیابت: دیابت کنترل نشده می تواند منجر به سطوح بالای قند در بزاق شده و محیطی ایده آل برای رشد کاندیدا فراهم کند.
- سیگار کشیدن: دود تنباکو می تواند بافت های دهان را تحریک کند و مکانیسم های دفاعی طبیعی در برابر کاندیدا را به خطر بیندازد.
مقاله پیشنهادی : زخم دهان چیست و چگونه ایجاد می شود؟
علائم و نشانه های برفک دهان چیست؟
علائم و نشانه های کاندیدیازیس دهان ممکن است بسته به نوع و شدت عفونت متفاوت باشد. علائم رایج عبارتند از:
- ضایعات سفید کِرم رنگ روی زبان، بخش داخلی گونه ها، سقف دهان یا پشت گلو.
- قرمزی و درد در نواحی آسیب دیده.
- مشکل در بلعیدن یا احساس گیرکردن چیزی در گلو.
- از دست دادن حس چشایی.
- ترک خوردگی و قرمزی در گوشه های دهان (چیلیت زاویه ای) در برخی موارد.
کاندیدیازیس دهان چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص برفک دهان، یک دندانپزشک یا پزشک معمولا معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است یک سواب پنبه ای برداشته تا دهان را چک کند. همچنین ممکن است نمونه ای از ناحیه آسیب دیده را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی بردارد. این نمونه برداری به شناسایی وجود کاندیدا و رد سایر علل احتمالی علائم کمک می کند.
انواع مختلف برفک دهان چیست؟
کاندیدیازیس دهان می تواند به اشکال مختلف ظاهر شود. بیایید برخی از انواع مختلف را بررسی کنیم:
کاندیدیازیس کاذب غشایی
برفک دهان کاذب غشایی شایع ترین نوع کاندیدیازیس دهان است. مشخصه آن وجود پلاک های سفید کرمی است که به راحتی پاک می شوند و بافت زیرین قرمز و ملتهبی را آشکار می کنند.
کاندیدیازیس اریتماتوز
کاندیدیاز اریتماتوز به صورت لکه های قرمز رنگ روی مخاط دهان ظاهر می شود که اغلب با احساس سوزش همراه است. معمولاً در افراد دارای دندان مصنوعی یا کسانی که از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده می کنند دیده می شود.
💎 این نوشته را از دست ندهید: با فواید استفاده از دهانشویه ها بیشتر آشنا شوید
کاندیدیازیس هیپرپلاستیک
برفک دهان هیپرپلاستیک به صورت ضایعات سفید رنگ و پلاک مانندی ظاهر می شود که به راحتی قابل خراش دادن نیستند. این ضایعات ممکن است بافت خشن یا گره‌ای داشته باشند و معمولاً روی زبان یا مخاط باکال دیده می‌شوند.
شیلیت زاویه ای
شیلیت زاویه ای یا ترک گوشه لب نوعی برفک دهانی است که گوشه های دهان را درگیر می کند. این وضعیت باعث ترک خوردگی، قرمزی و گاهی اوقات زخم های دردناک می شود. این عارضه می‌تواند توسط عواملی مانند آب‌ریزش دهان، زبان زدن مکرر لب توسط شخص، یا استفاده مداوم از دندان مصنوعی نامناسب تشدید شود.
👋 این نوشته به دردتون می خوره :
علت تلخی دهان چیست و چگونه ایجاد می شود ؟
عوارض مرتبط با کاندیدیازیس دهان چیست؟
اگرچه برفک دهان به طور کلی یک بیماری جدی نیست، اما در افراد خاصی می تواند منجر به بروز عوارض شود. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- مشکل در خوردن و بلع، که منجر به تغذیه نامناسب می شود.
- ناراحتی و درد که بر کیفیت زندگی تأثیر می گذارد.
- عفونت های باکتریایی ثانویه ناشی از آسیب بافت های دهان.
- کاندیدیازیس تهاجمی، که در آن عفونت فراتر از حفره دهان گسترش می‌یابد و سایر اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد (به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.)
روش درمان برفک دهان چیست؟
هدف درمان کاندیدیازیس دهان کاهش رشد بیش از حد باکتری کاندیدا و تسکین علائم است. رویکرد درمانی ممکن است بسته به شدت عفونت متفاوت باشد. گزینه های درمانی رایج عبارتند از:
تجویز داروهای ضد قارچ
داروهای ضد قارچ معمولاً برای درمان برفک دهان تجویز می شوند. این داروها می توانند به شکل دهانشویه یا قرص های خوراکی باشند. آنها باعث کشتن یا مهار رشد کاندیدا کشوند. دنبال کردن دقیق دستورات مصرف و کامل کردن دوره درمان داروهای تجویز شده برای اطمینان از ریشه کنی کامل عفونت بسیار مهم است.
درمان های خانگی برفک دهان
علاوه بر درمان پزشکی، برخی از داروهای خانگی می توانند به کاهش علائم و حمایت از روند بهبودی کمک کنند. این ها شامل موارد زیر می شوند:
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: مسواک زدن دندان ها و زبان دو بار در روز و نخ دندان کشیدن را فراموش نکنید.
- برای کاهش التهاب و بهبودی، دهان را با محلول آب نمک گرم بشویید.
- از مصرف غذاهای تحریک کننده یا تند که می توانند علائم را بدتر کنند خودداری کنید.
- بهداشت مناسب پروتزها را رعایت کنید و از تمیز کردن و نصب مناسب آنها اطمینان حاصل کنید.
- برای کمک به بازگرداندن تعادل باکتری های دهان، پروبیوتیک (مانند ماست های پروبیوتیک) مصرف کنید.
چطور از بروز این بیماری پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از برفک دهان شامل دنبال کردن عادات سالم و به حداقل رساندن عوامل خطری می شود که در ابتدای مقاله ذکر کردیم است. چند نکته ساده برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت عبارتند از:
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید
- برای جلوگیری از رشد بیش از حد کاندیدا، پروتزهای مصنوعی را به درستی تمیز و خیس کنید.
- از استعمال دخانیات یا جویدن تنباکو خودداری کنید، زیرا باعث تحریک بافت های دهان و تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود.
- برای به حداقل رساندن خطر کاندیدیازیس دهان، اگر بیماری زمینه ای مانند دیابت دارید، آن را مدیریت کنید.
- استفاده از آنتی بیوتیک ها را محدود کنید مگر در موارد ضروری، زیرا می توانند تعادل طبیعی باکتری های دهان را مختل کنند.
سوالات پرتکرار درباره برفک دهان
بله، برفک دهان می تواند مسری باشد، به ویژه اگر با فردی که عفونت دارد تماس نزدیک داشته باشید.
برای جلوگیری از برفک دهان، مهم است که بهداشت دهان و دندان خود را حفظ کنید و سیستم ایمنی بدنتان را تقویت نمایید. استفاده از مسواک و نخ دندان به طور منظم، خودداری از استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند مسواک و لیوان و رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی می تواند به پیشگیری از این عفونت کمک کند.