روکش دندان چیست؟ (0 تا 100 آنچه که باید درباره روکش ها بدانید)

اگر به تازگی درمان ریشه دندان یا عصب کشی دندان انجام داده اید و یا دندان‌تان آسیب زیادی دیده، احتمالاً نام روکش دندان یا تاج دندان به گوشتان خورده است. ما در این مقاله قصد داریم تمام آنچه که باید درباره این پروتز های دندانی بدانید را توضیح دهیم. برای درک بهتر کاربرد روکش ها از تصاویر و ویدئوهای مناسب استفاده کرده ایم تا ابهاماتی که ممکن است درباره روکش ها داشته باشید برطرف شود.

اول درباره خودِ تاج دندان بیشتر بدانیم

قبل از اینکه بخواهیم وارد بحث روکش دندان یا (Dental Crown) شویم، اجازه دهید درباره “تاج دندان واقعی خودمان” کمی صحبت کنیم و ببینم که دقیقاً به کجای دندان تاج گفته می شود، و اصلاً به چه شکل و مشخصاتی است.

همانطور که در عکس بالا مشاهده می کنید، از نظر ظاهری، دندان کلاً به 3 بخش تقسیم می شود. هر دندان شامل یک تا چند ریشه، طوق (گردن) و یک تاج می شود:

• ریشه دندان (ROOT) کاملاً زیر خط لثه است و در حالت عادی دیده نمی شود (مگر اینکه لثه آسیب دیده باشد).
• گردن (NECK) نیز در خط لثه قرار دارد و ریشه را از تاج جدا می کند.
• در نهایت ما تاج دندان را داریم که بیرون از لثه است و تنها بخشی از دندان است که به رنگ سفید در دهان دیده می شود.

برگردیم به تاج واقعی دندان….. تاج دندان دو لایه اصلی دارد به نام های مینا (Enamel) و عاج (دنتین یا Dentin). سفیدی تاج دندان به خاطر لایه مینا است که از مواد معدنی تشکیل شده و درست در زیر آن، عاج قرار دارد که لایه ای حساس به درد و تقریبا نرم است. زیر عاج نیز عروق خونی و اعصاب وجود دارد که در در مجموع به آن پالپ (Pulp) یا مغز دندان گفته می شود.

روکش دندان چیست؟

بحث روکش دندان زمانی مطرح می شود که بنا به هر دلیلی تاج دندان واقعی ما دچار آسیب و خرابی شده باشد. در چنین وضعیتی باید با روش های دندانپزشکی مختلفی که در دسترس هست، این تاج ترمیم شود. مثلا اگر پوسیدگی دندان داشته باشید، پوسیدگی را برمی دارند و جای آن را با مواد پر کننده مانند آمالگام، کامپوزیت و …. پر می کنند.

اگر میزان آسیب وارده به تاج دندان به قدری زیاد و وسیع باشد به طوری که با مواد پر کردنی ترمیم نشود، آنگاه تنها راه نجات دندان از مرگ، جایگزین کردن آن با یک پروتز دندانپزشکی مشابه خود تاج دندان است. ما به این پروتز که شبیه به تاج است و به حفظ عملکرد و زیبایی دندان کمک می کند روکش دندان یا (Dental Crown) می گوییم.

روکش دندان در واقع مانند یک لایه پوشش یا چیزی شبیه به کلاه، دور تا دور دندان را احاطه می کند و از بخش های باقی ماننده دندان محافظت می کند. این پروتز به صورت ثابت به دندان آسیب دیده متصل می شود و از این طریق زیبایی و عملکرد را به دندان برمی گرداند.

مقاله پیشنهادی : روکش تک دندان چیست و چه مزایایی دارد ؟

دقیقا چه زمانی نیازمند تاج دندان هستیم؟

تاج یا روکش دندان یک راه حل موثر برای بازیابی شکل، عملکرد و زیبایی دندان های آسیب دیده یا شکسته است و ممکن است در موارد زیر مورد نیاز باشد:

زمانی که دندان ضعیف است

گاهی اوقات برای محافظت از دندان آسیب دیده ، فرسوده یا شکسته شده ممکن است از روکش ها استفاده شود. دندان ممکن است به دلیل پوسیدگی دندان ، ضربه یا بیماری ترک برداشته یا ضعیف شده باشد. اینجا هرچند که روکش یک گزینه درمانی است، اما دندانپزشک همیشه آن را به عنوان روش اصلی انتخاب نمی کند و ممکن است درمانی مانند بیلداپ دندان را پیاده کند.

زمانی که پر کردن دندان کافی نیست

ممکن است آسیب دیدگی یا پوسیدگی یک دندان به قدری زیاد باشد که با کمک مواد پر کننده، دندان قابل ترمیم نباشد. در این مواقع، اگر دندانپزشک از روش هایی مانند بیلداپ یا اینله و انله استفاده نکند ممکن است از روکش ها به عنوان روش اصلی درمان کمک بگیرد.

زمانی که دندان از دست رفته را جایگزین می کنیم

روکش ها در ساختار انواع روش جایگزین دندان مانند ایمپلنت دندان و بریج دندان نقش بسیار مهمی دارند. در واقع یکی از بخش های اصلی این درمان ها روکش ها هستند. مثلا ایمپلنت را در نظر بگیرید، زمانی که پایه در استخوان فک کاشته می شود، بعد از جوش خوردن، در مرحله آخر رویش یک روکش سوار می شود.

پس از درمان کانال ریشه یا همان عصب کشی دندان

بعد از انجام درمان کانال ریشه، دندان ممکن است ضعیف شده و در معرض شکستگی قرار بگیرد. به منظور حفاظت و تقویت بیشتر دندان، استفاده از تاج دندان توصیه می‌شود. تاج دندان به صورت پوششی قابل اطمینان روی دندان قرار می‌گیرد و دندان درمان ریشه شده را از ضربه‌ها و فشارهای زیاد محافظت می‌کند.

استفاده از تاج دندان پس از درمان کانال ریشه، علاوه بر حفاظت از دندان، ظاهر آن را نیز بهبود می‌بخشد و دندان عصب کشی شده را با دندان‌های اطراف هماهنگی میکند. این روکش، علاوه بر تقویت دندان، می‌تواند از حساسیت نسبت به غذاها و نوشیدنی‌های گرم یا سرد نیز کاسته و راحتی در مصرف غذا را افزایش دهد.

به دلیل جنبه های زیبایی شناختی

گاهی اوقات برای پوشاندن یک لکه دندان یا تغییر رنگ آن که با روش هایی مانند بلیچینگ دندان قابل رفع شدن نیست روکش دندان توصیه می شود. البته در چنین مواردی نیز درمان های لمینت و ونیر کامپوزیت در اولویت قرار دارند ولی اگر ترجیح بیمار، روکش باشد، برایشان این درمان انجام می شود.

انواع روکش دندان کدامند؟

روکش ها یا تاج های دندانی را از مواد و متریال های مختلفی می سازند. گاهی ممکن است ماده تشکیل دهنده آن تنها یک نوع یا یک جزء باشد و گاهی ممکن است چندین عنصر در ساخت آن ها مشارکت داشته باشد. بر اساس نوع مواد سازنده انواع روکش عبارتند از:

استیل ضد زنگ یا اس اس کراوان s.s.crown

از روکش استیل ضد زنگ معمولاً در کودکان برای محافظت از دندانهای شیری استفاده می شود. این روکش در واقع یک تاج پیش ساخته است و برای قرار دادن نیاز به یک مراجعه به دندانپزشکی دارد. همچنین می توان از آن برای دندان های دائمی به عنوان روکش موقت استفاده کرد.

روکش فلزی دیگر

روکش های فلزی از انواع فلزات یا ترکیبی از فلزات (آلیاژ فلزی) ساخته شده اند. آن ها ظاهر طبیعی ندارند به همین جهت اغلب برای دندان های خلفی که کمتر در معرض دید هستند استفاده می شود.

روکش دندان تمام فلز بسیار مقرون به صرفه و با دوام است و همیشه یکی از گزینه های انتخابی برای افرادیست که سطح درآمد متوسط رو به پایین دارند زیرا قیمت آن مناسب تر است. با این حال اگر روکش از جنس طلا باشد قیمت ان به مراتب بیشتر از فلزات دیگر خواهد بود. شناخته شده ترین روکش فلزی روکش های طلایی هستند که دوام بسیار زیادی دارند و از نظر زیبایی نیز قابل توجه هستند.

روکش فلز سرامیک یا PFM

همانطور که از نامش پیداست، روکش فلز سرامیک ترکیبی از دو ماده سرامیک و یک فلز است. در واقع یک لایه از این روکش ها از جنس فلز و لایه دیگر نیز از سرامیک است. به این نوع روکش در اصطلاح عامه، روکش دندان پایه فلزی گفته می شود. زیرا لایه زیرین و پایه در اینجا فلز است و سرامیک بر روی آن قرار گرفته است.

مزایای روکش فلز سرامیکی چیست؟

• به خاطر وجود سرامیک در ساختارش از نظر زیبایی قابل قبول است
• به دلیل وجود فلز بسیار مقاوم تر از روکش های تمام سرامیکی است.
• هزینه کمتری نسبتا به تاج دندان تمام سرامیک دارد
• طول عمر و ماندگاری بالایی دارد

معایب تاج دندان پایه فلزی چیست؟

• یک خط تیره و سیاه رنگ در نزدیکی لثه دارد
• ممکن است در برخی افراد باعث حساسیت شود
• برای نصب آن نیاز به برداشته شدن ضخامت زیادتری از دندان است

روکش دندان تمام سرامیکی یا فول سرامیک

این نوع روکش ها کاملاً از سرامیک ساخته شده اند. سرامیک ها هرچند که مقاوم هستند اما برخلاف روکش فلزی از استحکام زیادی برخوردار نیستند اما زیبایی بسیار طبیعی دارند. به همین دلیل از روکش تمام سرامیک برای ترمیم دندان های جلو استفاده می شود هرچند که می توانند دندان های خلفی را نیز پوشش دهند.

افرادی که به روکش فلزی آلرژی دارند می توانند به عنوان بهترین گزینه به دنبال روکش تمام سرامیک یا تمام چینی باشند.

روکش تمام رزین

از این تاج دندان به عنوان تاج های موقت استفاده می شود. آن ها کیفیت متوسطی دارند و از استحکام اندکی برخوردارند. اگر به دقت از آن ها مراقبت نشود مستعد شکستگی و آسیب دیدن هستند.

روکش دندان چگونه و طی چه مراحلی نصب می شود؟

برای نصب روکش به دست کم دو جلسه نیاز است. در جلسه اول یک معاینه فیزیکی و ارزیابی دقیق صورت می گیرد. طی همین جلسه دندان آماده می شود و طی جلسه دوم روکش دائمی دندان نصب می شود. توضیحات و جزئیات مربوط به هر جلسه را در ادامه می خوانید.

جلسه اول

• همانطور که گفته شد، در اولین قرار ملاقات، دندانپزشک دندان را معاینه می کند و ممکن است چند عکس رادیوگرافی از دهان و دندان گرفته شود.
• اگر دندان دارای پوسیدگی باشد، دندانپزشک پوسیدگی را تحت بی حسی موضعی برداشته و با مواد پر کننده آن را ترمیم می کند. درصورتی که به پالپ و ریشه دندان آسیب رسیده باشد نیز عصب کشی یا روت کانال تراپی انجام داده می شود.
• چنانچه پوسیدگی وسیع باشد و با پر کردن دندان نتوان دندان را ترمیم کرد، دندانپزشک درباره نصب روکش دندان با شما صحبت خواهد کرد.
• اگر نیازمند روکش باشید باید اندازه روکش و همچنین رنگ آن مشخص شود تا یک روکش دقیقا متناسب با دندان آسیب دیده شما و رنگ آن ساخته شود.
• دندان باید آماده شود و تا آنجا که ممکن است تراشیده می شود تا برای نصب روکش مناسب باشد.
• از دندان تراشیده شده قالب گرفته می شود و سپس قالب گرفته شده برای ساخت روکش به لابراتوار فرستاده می شود.
• دندانپزشکی برای محافظت از دندان تراشیده شده تا آماده شدن روکش دائمی یک روکش موقت برای شما آماده کرده و به صورت موقت آن را به دندان شما میچسپاند.

جلسه دوم

• طی جلسه دوم که احتمالا به فاصله چند هفته از جلسه اول است خواهد بود، روکش دائمی شما آماده است.
• روکش موقت برداشته می شود تا روکش نهایی متصل شود
• پس از نصب روکش، از نظر موقعیت قرار گیری بررسی می شود و هرگونه ایرادات احتمالی برطرف می شود.
• شما صاحب یک روکش دائمی شده اید و می توانید به خانه بروید

مزایا و معایب روکش دندان

روکش دندان یکی از روش های دندانپزشکی است که برای بهبود ظاهر، فرم و عملکرد دندان های آسیب دیده یا تغییر رنگ یافته استفاده می شود. در ادامه به برخی از مزایا و معایب اصلی روکش دندان می پردازیم:

مزایای روکش دندان

• بهبود ظاهر دندان: روکش ها می توانند ظاهر دندان هایی که تغییر رنگ داده یا شکسته اند را بهبود بخشند.
• افزایش استحکام: روکش ها به تقویت دندان های ضعیف شده کمک می کنند، به ویژه پس از درمان هایی مانند عصب کشی.
• مقاومت در برابر لکه: روکش های ساخته شده از پرسلن یا سرامیک مقاومت خوبی در برابر لکه های ناشی از قهوه، چای و سیگار دارند.
• دوام و ماندگاری: روکش ها می توانند برای سال ها دوام بیاورند، به شرطی که مراقبت های مناسب انجام شود.
• نتایج سریع: درمان با روکش دندان معمولا نیاز به چند جلسه دارد و نتایج به سرعت قابل مشاهده هستند.

معایب روکش دندان

• هزینه: روکش دندان ممکن است گران باشد، به ویژه اگر بیمه دندانپزشکی پوشش ندهد.
• حساسیت: برخی افراد ممکن است پس از نصب روکش دندان دچار حساسیت به دما شوند.
• خطر شکستن: روکش ها ممکن است در اثر فشار زیاد یا جویدن غذاهای سخت شکسته یا ترک بخورند.
• برگشت ناپذیری: برای نصب روکش، ممکن است نیاز به تراشیدن بخشی از دندان باشد که این فرآیند برگشت ناپذیر است.

به طور کلی، روکش دندان می تواند گزینه ای عالی برای بهبود زیبایی و عملکرد دندان ها باشد، اما مهم است که قبل از تصمیم گیری، با دندانپزشک خود در مورد همه جوانب و گزینه های موجود مشورت کنید.

مراقبت های بعد از روکش دندان

مراقبت های بعد از روکش دندان برای حفظ سلامت و دوام آنها بسیار مهم است. در اینجا به برخی از نکات کلیدی برای مراقبت از روکش های دندانی اشاره می کنیم:

• بهداشت دهان و دندان: حداقل دو بار در روز، یک بار پس از صبحانه و یک بار قبل از خواب مسواک بزنید. استفاده روزانه از نخ دندان برای خارج کردن ذرات غذا و جرم بین دندان ها و استفاده روزانه از دهانشویه برای کمک به حفظ بهداشت دهان و دندان.
• تغذیه: اجتناب از مصرف غذاهای سفت و چسبناک که می توانند به روکش آسیب برسانند. پرهیز از غذاهای بسیار داغ یا سرد که می توانند باعث حساسیت دندان شوند.
• مراجعه منظم به دندانپزشک: انجام ویزیت های منظم برای بررسی وضعیت روکش ها و سلامت دندان ها.

این نکات به شما کمک می کنند تا از روکش های دندانی خود به خوبی مراقبت کنید و طول عمر آنها را افزایش دهید.

اینکه برای جایگزین کردن تاج دندان خود (و کمک به ترمیم آن) چقدر باید هزینه کنید، به چند عامل مهم بستگی دارد. مشخصاً نوع روکش انتخابی شما و جایی که در آن زندگی می کنید بیشترین تاثیر را روی هزینه روکش دندان دارند. اما عوامل تاثیر گذار دیگری مانند تجربه، تخصص و مهارت دندانپزشک هم وجود دارد که نباید آن ها را نادیده گرفت.

اما در یک حالت ساده و به طور کلی، هزینه تاج دندان سرامیکی و طلا، بیشتر از همه است و روکش های فلزی و کامپوزیتی هزینه های کمتری در بر می‌گیرند. شما می توانید انتظار داشته باشید که به ازای داشتن هر عدد تاج دندان مصنوعی بیشتر از 500 هزارتومان هزینه کنید. این هزینه می تواند به هر عدد 3 میلیون یا بیشتر هم برسد.

حتما بخوانید: هزینه انواع روکش دندان در سال 1403 چقدر است؟

ماندگاری و طول عمر روکش دندان چقدر است؟

به طور معمول، میزان ماندگاری و دوام تاج های دندانپزشکی بین 5 تا 15 سال متغییر است. که البته اگر به درستی از آن ها مراقبت شود، طول عمرشان قطعا می تواند بیشتر شود. و اگر در نگهداری و مراقبت از آن ها کوشا نباشیم، ممکن است حتی بیشتر از چند ماه نیز دوام نداشته باشند!

تا زمانی که بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم و مطابق دستورالعمل های دندانپزشک از آن ها مراقبت کنیم، طول عمر روکش دندان زیاد است، اما بلاخره باید بعد از سال ها حتما جایگزین شود. اما هر کدام از شرایط زیر می تواند تا حد زیادی طول عمر و ماندگاری تاج ها را کاهش دهد:

• دندان قروچه یا سابیدن دندان ها به هم (چه از قصد و عمد در نتیجه فشار روانی و چه در خواب و بدون هیچ قصدی)
• جویدن اشیاء سفت و سخت مثل ناخن، مداد، یخ و ….
• خوردن غذاهای رنگدانه دارپ
• بد مسواک زدن
• برخورد اشیاء با صورت و دندان ها
• و ….

پاسخ به سوالات رایج درباره تاج دندانپزشکی